مه مغزی، هوشیاری ابری یا ابری شدن هوشیاری که همچنین به عنوان مه ذهنی یا مهآلودگی مغز نیز شناخته میشود، زمانی اتفاق میافتد که فرد کمی کمتر از حد معمول بیدار یا هوشیار باشد. در این حالت فرد از زمان یا محیط اطراف خود کاملاً آگاه نیست و به دشواری توجه میکند. مردم این احساس ذهنی را به عنوان مهآلود بودن ذهن شان توصیف میکنند.
آسیبشناسی روانی مه مغزی
مدل مفهومی ابری شدن هوشیاری بخشی از مغز است که سطح کلی بخش هوشیاری مغز را تنظیم میکند که مسئول آگاهی از خود و محیط است. عوامل مختلفی این بخش تنظیمکننده مغز را مختل میکنند که به نوبه خود باعث اختلال در سطح کلی هوشیاری میشوند. این سیستم نوعی فعالسازی عمومی آگاهی به عنوان برانگیختگی یا بیداری نامیده میشود.
با این حال این وضعیت لزوماً با خوابآلودگی همراه نیست. بیماران ممکن است بیدار باشند اما هنوز هوشیاری ابری داشته باشند. بهطور متناقض، افراد مبتلا میگویند که آنها بیدار هستند، اما به بیانی دیگر، نه. لیپوفسکی خاطرنشان میکند که کاهش بیداری همانطور که در اینجا استفاده میشود دقیقاً مترادف با خوابآلودگی نیست. یکی مرحلهای است در راه کما، دیگری در راه خواب که بسیار متفاوت است.
مه مغزی در بیماریها
مفهوم نوظهور سرعت شناختی کند نیز در بیان علائم مه مغزی دخیل است. بیمارانی که از کووید-۱۹ بهبود مییابند، گزارش میدهند که مه مغزی را تجربه کردهاند، که میتواند طیف گستردهای از علائم عصبی و روانی مرتبط با کووید-۱۹ را منعکس کند.
بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا مشکلات شناختی را تجربه میکنند که ممکن است شامل اختلال در تمرکز باشد، در این افراد حافظه کوتاه و بلند مدت، تثبیت حافظه کوتاه مدت،حافظه کاری، اختلال در سرعت عملکرد، ناتوانی در انجام چند کار، اضافه بار شناختی، و دامنه توجه کاهش یافتهاست. حدود ۷۵ درصد از بیماران فیبرومیالژیا مشکلات قابل توجهی را در تمرکز، حافظه و انجام چند کار گزارش میکنند. یک متاآنالیز در سال ۲۰۱۸ نشان داد که بیشترین تفاوت میان بیماران فیبرومیالژیا و افراد سالم مربوط به کنترل مهاری، حافظه و سرعت پردازش است. فرض بر این است که افزایش درد سیستمهای توجه را به خطر میاندازد و منجر به مشکلات شناختی میشود.
در سندرم خستگی مزمن که همچنین به عنوان آنسفالومیلیت میالژیک شناخته میشود، معیارهای توصیه شده CDC برای تشخیص شامل این است که یکی از علائم زیر باید وجود داشته باشد:
مشکلات تفکر و حافظه (اختلال عملکرد شناختی، که گاهی اوقات به عنوان «مه مغزی» توصیف میشود) در حالت ایستاده یا نشسته؛ سبکی سر، سرگیجه، ضعف، غش یا تغییرات بینایی ممکن است رخ دهد (عدم تحمل ارتواستاتیک)
سندرم عصبی بیماری لایم که آنسفالوپاتی لایم نیز نامیده میشود، با مشکلات حافظه ظریف و مشکلات شناختی همراه است. لایم میتواند باعث ایجاد آنسفالومیلیت مزمن شود که شبیه به مولتیپل اسکلروزیس (اماس) است. این وضع ممکن است پیشرونده باشد و میتواند شامل اختلالات شناختی، مه مغزی، میگرن، مشکلات تعادلی و مسائل گسترده دیگر باشد.
علل ایجاد مه مغزی
مغز مهآلود میتواند در اثر اختلال در هر یک از موارد زیر ایجاد شود:
کرونا
تحقیقات نشان میدهد ۵۰ تا ۸۰ درصد افرادی که از کووید ۱۹ بهبود مییابند، حداقل تا سه ماه پس از بهبودی با برخی عوارض طولانیمدت روبهرو میشوند. «مه مغزی» یکی از رایجترین علائم طولانیمدت کروناست که به دلیل التهاب رگهای خونی تغذیهکننده مغز ناشی از کووید ۱۹ بروز میکند.
خواب
مهمترین عامل در این زمینه نداشتن خواب کافی است. اگر بهاندازه کافی نخوابید، بهاحتمالزیاد همیشه احساس خستگی و ذهن مهآلود میکنید. همه ما هر شب به هفتتا نه ساعت خواب باکیفیت نیاز داریم تا بتوانیم از یک ذهن شفاف برخوردار گردیم.
رژیم غذایی
اگر شما بهطور منظم از یک خواب خوب برخوردار هستید، اما هنوز هم دچار علائم مغز مهآلود مانند خستگی مداوم و انگیزه پایین هستید، کیفیت غذای رژیمی شما میتواند عامل این علائم باشد. کمبود مواد مغذی، مصرف غذاهای شیرین، الکل و همچنین مصرف بیشازحد کربوهیدراتهای تصفیهشده و کافئین میتواند در عملکرد مغز مؤثر باشد.
هورمون ها
مغز و کل بدن وابسته به منظم بودن و عملکرد صحیح هورمونها هستند. هورمونهایی که به یکدیگر اثر گذاشته و سطح خود را کنترل میکنند. ولی اگر سطح یکی از هورمونها بیشازحد افت کند و یا بیشازحد بالا رود، ممکن است کل سیستم بدن دچار اختلال شود. ایجاد توازن مجدد در این عوامل شیمیایی بدن، میتواند عملکرد مغز را ارتقا بخشد.
بیماری ها
عامل دیگری که علائم مغز مهآلود را افزایش میدهد و فرد را از داشتن یک شخصیت طبیعی و بانشاط محروم میسازد، التهاب است. التهاب ریشه و علت بسیاری از بیماریها محسوب میشود که در اثر فعالیت خفیف و بیشازحد سیستم ایمنی ایجاد میشود و با بسیاری از اختلالات روحی و ذهنی ازجمله: افسردگی، بیماری آلزایمر، بیماری زوال عقل یا دمانس و بیخوابی در ارتباط است.
دارو ها
برخی از دارو ها میتوانند در بروز مغز مهآلود مؤثر باشند، ازجمله داروهای ضدافسردگی، محرکها، خوابآورها، داروهای ضد روانپریشی و حتی داروهای فشارخون. بسیاری از این داروها در هر شرایط التهاب مغز را افزایش داده و در عملکرد هورمونها اختلال ایجاد میکنند. اگر شما بهطور منظم از داروی تجویزشده استفاده میکنید و در کنار آن دچار تغییرات در خلقوخوی و سطح انرژی شدهاید، با پزشک خود مشورت کرده تا علائم مغز مهآلود را به حداقل ممکن برسانید.
