متاورس به چه معناست؟
متاورس (Metaverse) یا فرا جهان تازه‌ترین واژه و مفهومی است که تخیل صنعت فناوری جهان را به خود جلب و مشغول کرده است. اما این تخیل بی‌انتها چه فضای نو و چه دنیای جدیدی برای ما طراحی کرده است؟
متاورس از محیط‌های مجازی سه بعدی آنلاین غیرمتمرکز و پایدار تشکیل می‌شود. این دنیای مجازی از طریق هدست‌های واقعیت مجازی، عینک‌های واقعیت افزوده، گوشی‌های هوشمند، رایانه‌های شخصی و کنسول‌های بازی قابل دسترسی می باشد. متاورس، به شکلی محدود در حال حاضر در پلتفرم‌هایی مانند وی‌آر چت یا بازی‌های ویدیویی دقیقا مانند زندگی دوم وجود دارد. همچنین می‌توان به فیلم بازیکن شماره یک آماده (Ready Player One)، مرد آزاد (Free Guy) و همچنین انیمه سورت آرت آنلاین اشاره کرد.
متاورس از دو واژه “مِتا” (Meta) به معنی فراتر و “یونیورس” (Universe) به معنی جهان تشکیل شده. در کل، معنی واژه متاورس، “فرا جهان” (Metaverse) است. نیل استیونسن (Neal Stephenson) اولین بار در کتاب خود به نام سقوط برف (Snow Crash) در سال ۱۹۹۲ از واژه متاورس استفاده و آن را یک دنیای مجازی سه بعدی متشکل از آواتار مردمان واقعی توصیف کرد. در این داستان، دو نفر راننده تحویل کالا برای نجات خود از یک ویران‌شهر سرمایه‌داری، در دنیای متاورس سفر می‌کنند.
تصور کنید که اینترنت زنده شده یا دست‌کم به صورت سه بعدی ارائه شده است. در این صورت یک «محیط مجازی» شکل می‌گیرد که می‌توانید به جای تماشای آن روی صفحه نمایش، وارد آن بشوید. بدین ترتیب، با دنیایی از بخش‌های مجازی بی‌پایان و به هم پیوسته مواجه می‌شوید که در آن افراد می‌توانند با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی، عینک‌های واقعیت افزوده، برنامه‌های گوشی‌های هوشمند و یا سایر ابزارهای مشابه یکدیگر را ملاقات کنند، با هم درس بخوانند و کار و بازی کنند. این دنیای جدید همچنین جنبه‌های دیگر زندگی برخط (آنلاین) مانند خرید و فعالیت در رسانه‌های اجتماعی را نیز در بر می‌گیرد.
در واقع با اتصال و تجمیع جنبه‌های برخط در یک جهان یکپارچه مجازی، انسان‌ها قادر خواهند بود که زندگی مجازی خود را به همان شیوه زندگی فیزیکی خود ادامه دهند، مثلا به یک کنسرت مجازی و یک سفر آنلاین بروند، اثر هنری مجازی خلق کنند، یا از نمایشگاه این گونه آثار هنری بازدید کنند و در جریان خرید یک لباس دیجیتال آن را امتحان کنند.
متاورس دقیقا چیست؟
از دید یک فرد معمولی، متاورس همان واقعیت مجازی (وی آر) است با رنگ و لعاب بیشتر اما عده‌ای فکر می‌کنند متاورس می‌تواند آینده اینترنت باشد.
در واقع، به اعتقاد آنها تکنولوژی واقعیت مجازی فعلی همان نسبتی را با آینده دارند که موبایل‌های زمخت و کند اولیه در دهه ۸۰ میلادی در مقایسه با تلفن‌های همراه هوشمند امروزی دارند.
در متاورس، به‌جای استفاده از کامپیوتر با یک هدست واقعیت مجازی، وارد دنیایی می‌شوید که شما را به انواع فضاهای مجازی متصل می‌کند.
برخلاف وی آرهای امروزی که بیشتر برای بازی استفاده می‌شوند، این دنیای مجازی می‌تواند برای همه‌چیز مانند کار، بازی، کنسرت، سینمای رفتن یا معاشرت‌های عادی استفاده شود.
چرا متاورس ناگهان اینقدر ترند شد؟
شور و هیجان درباره دنیای دیجیتال و واقعیت افزوده هر از چند سال اوج می‌گیرد و همیشه بعد از مدتی فروکش می‌کند.
اما ذوق و اشتیاق فراوانی میان سرمایه‌گذاران ثروتمند و شرکت‌های بزرگ تکنولوژی درباره متاورس وجود دارد و هیچ‌کس نمی‌خواهد از قافله عقب بماند مخصوصاً اگر قرار باشد متاورس آینده اینترنت را در دست بگیرد.
در عین حال، این اولین بار است که تکنولوژی‌های موجود، قابلیت بر آورده کردن این ایده را از خود نشان می‌دهند و پیشرفت‌هایی که در واقعیت مجازی و شکل‌های ارتباط برقرار کردن دربازی‌های مجازی دیده می‌شود، به آنچه از متاورس توقع می‌رود نزدیکی دارد.
همچنین در جریان دورکاری، همکاران فعال در یک شرکت می‌توانند به جای دیدن و شنیدن یکدیگر با استفاده از تماس‌های صوتی و تصویری با هم در یک دفتر مجازی کار کنند و از حضور یکدیگر بهره‌مند شوند. فیسبوک نرم‌افزار ایجاد اتاق‌کارهای مجازی را به نام هاریزون ورک‌رومز (Horizon Workrooms) راه‌اندازی کرده که با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی موسوم به اوکیولس (Oculus) که حدود ۳۰۰ دلار قیمت دارد، قابل اجراست.
از آنجایی که متاورس یک فناوری تازه است، تحقیقات طولانی مدتی درباره تأثیرات فیزیکی و روانشناختی آن بر انسان انجام نشده‌است. بازی‌هایی که با هدست‌های حقیقت مجازی و حقیقت افزوده انجام می‌شوند، امکان دارد به افسردگی، تنها شدن فرد یا خشونت و آزار به خود منجر شود. این فناوری، ریسک‌هایی برای سیستم‌های سیاسی، اقتصادی و جوامع در کشورهای مختلف دارد. به‌عنوان مثال امکان دارد متاورس تأثیری نامحسوس بر امنیت فرهنگی و سیاسی یک کشور داشته‌باشد. همچنین امکان دارد این فناوری مشکلات اجتماعی جدیدی را به وجود بیاورد. از آنجائیکه متاورس با کمک فناوری‌های غوطه‌ور شدن در فضای مجازی (واقعیت افزوده و حقیقت مجازی) توسعه می‌یابد، این امر امکان دارد روی نوجوانان تأثیر منفی بگذارد و اعتیادآور باشد. به هر حال، جذابیت‌های داخلی اکوسیستم‌ها راهی محبوب و آزمایش‌شده برای وادار کردن ادامه تعاملات در کنار ایزوله کردن رقابت‌هاست.
چرا فیسبوک اینقدر به متاورس علاقه مند است؟
فیسبوک ساختن متاورس را یکی از اولویت‌های اصلی‌اش قرار داد. فیسبوک سال پیش برای تغییر وجهه خود به عنوان یک شبکه اجتماعی نام تجاری‌اش را به متا تغییر داد.
این شرکت با سرمایه هنگفتی که خرج هدست های واقعیت مجازی اوکولوس کرده توانسته آنها را باقیمتی پایین تراز رقبایش در بازار ارائه دهد. قیمتی که طبق نظر بعضی تحلیلگران شاید مقداری هم برایش ضرر داشته است.
این شرکت اپلیکیشن های واقعیت مجازی برای معاشرت‌های مجازی و همین‌طور برای فضاهای کاری ساخته ازجمله اپلیکیشنی که با دنیای واقعی هم تعامل دارد.
متا برخلاف سابقه‌اش که شرکت‌های رقیبش را می‌خرد، این بار ادعا کرده است: “متاورس یک‌شبه و به دست‌تنها یک شرکت ساخته نخواهد شد.” به همین دلیل برعکس گذشته درباره متاورس وعده همکاری می‌دهد.
این شرکت سال پیش ۵۰ میلیون دلار در شرکت‌های غیرانتفاعی سرمایه‌گذاری کرد تا با کمک آنها “متاورس به شکل مسئولانه‌تری ساخته شود.” با این‌وجود متا پیش‌بینی می‌کند به واقعیت رسیدن متاورس ۱۰ تا ۱۵ سال طول خواهد کشید.
با توجه به انتشار اخیر «فایل‌های فیسبوک» توسط وال استریت ژورنال نیز مشخص شد که این پلتفرم رسانه اجتماعی از مشکلات متعددی رنج می‌برد و روش‌های تجاری مشکوکی از یک دعوی حقوقی بزرگ برای کاهش تعدیل محتوا گرفته تا رفتار ترجیحی با کاربران خاص، را به کار گرفته‌است. همه این‌ها در تضاد کامل با دیدگاه برابری‌طلبانه مارک زاکربرگ برای متاورس است. این اسناد همچنین نشان می‌دهند که فیسبوک به سرعت در حال از دست دادن محبوبیت خود میان جوانان نسل هزاره است؛ نسلی که احتمالاً بیشترین تعامل را با فناوری‌های متاورس خواهند داشت.
شرکت متا تاکنون به‌خاطر برنامه‌های خود مورد انتقاد گسترده قرار گرفته و اخیراً نیز توسط سیاستمدار آمریکایی، الکساندریا اوکاسیو-کورتز (Alexandria Ocasio-Cortez)، در یک انتقاد توئیتری «سرطان دموکراسی» نامیده شده‌است. به نظر می‌رسد که این احساس، منعکس‌کننده اجماع عمومی در توییتر حوزه رمز ارزها باشد که واکنش مثبتی هم به این خبر نشان نداده‌است. این بازی تازه شروع شده‌است و به نفع شما هم پیش نمی‌رود. متا قصد استفاده از هویت دیجیتال شما را در سر دارد و با توجه به راه و روش این شرکت، بیش از پیش به داده‌های شما دسترسی خواهد شد.
چه شرکت ها و افراد دیگری به متاورس علاقه‌مندند؟
اما تنها فیسبوک نیست که در حوزه متاورس فعال شده، درحال حاضر شرکت‌هایی مانند متا پلتفرمز، روبلاکس، اپیک گیمز و مایکروسافت و ان‌ویدیا (Nvidia) در حال سرمایه‌گذاری بر روی تحقیقات و توسعه فناوری‌های مرتبط با متاورس هستند. ولی هنوز نحوه اتصال بسترهای برخط ( پلتفرم‌های آنلاین) شرکت‌های فناوری شناسایی نشده است. چرا که متاورس یک فضای یکپارچه مجازی است شرکت‌های فعال در آن ناگزیرند که در مورد استاندارد مشخصی برای ارائه فضاهای زیر مجموعه فرا جهان به توافق برسند.
تیموتی سوئینی، رئیس شرکت بازی‌سازی اپیک که بازی مشهور فورتنایت را می‌سازد مدت‌هاست که از بلندپروازی‌هایش درباره متاورس صحبت کرده است.
بازی‌های اینترنتی باقابلیت بازی کردن چند نفر، ده‌ها سال است که قابلیت تعامل دارند. این بازی‌ها متاورس نیستند اما ایده پشت آنها با متاورس نقاط مشترک بسیاری دارد.
در سال‌های اخیر فورتنایت محصول خود را گسترش داده است. فورتنایت در دنیای مجازی خود کنسرت برگزار می‌کند، محصولات جدید مارک‌های معروف را تبلیغ و معرفی می‌کند و بسیاری فعالیت‌های دیگر در این دنیای دیجیتال انجام می‌دهد. این گسترش قابلیت‌ها توجه بسیاری را به خود جلب کرده و برنامه‌هایی که آقای سوئینی برای متاورس دارد را در مرکز توجه قرارداده است.
بازی‌های دیگر هم در حال نزدیک شدن به ایده متاورس هستند. مثلاً رابلوکس پلتفرمی است که در آن هزاران بازی مختلف اکوسیستمی بزرگ‌تر تشکیل می‌دهند.
هم‌زمان یونیتی، یکی از پلتفرم‌های سازنده فضاهای سه‌بعدی در حال سرمایه‌گذاری روی “دوقلوی مجازی” است که در آن کپی برابر اصلی از دنیای واقعی خلق می‌شود. شرکتان ویدیا، سازنده پردازشگرهای گرافیکی هم در حال کار روی پروژه “آمنیورس” است که آن را پلتفرمی برای اتصال دنیاهای مجازی معرفی کرده است.
مارک زاکربرگ، بنیانگذار و مدیرعامل فیسبوک که اخیرا نام این شرکت را به «متا» تغییر داده، معتقد است که متاورس نسل بعدی اینترنت است که با افزایش مشارکت شرکت‌ها پیشرفت زیادی خواهد داشت و بخش بزرگی از اقتصاد دیجیتال را از آن خود خواهد کرد.
به نظر می‌رسد دنیای متاورس قرار است در کنار دارایی‌های دیجیتال فراهم‌کننده دسترسی برون‌منطقه‌ای به خدمات و محصولات، و به لطف راه‌حل‌های هویت دیجیتال مبتنی بر بلاک چین که به آواتارهای دیجیتالی واقعاً پایدار کمک می‌کنند، ارزش‌هایی مانند دسترسی بدون نیاز به کسب اجازه، مقاومت در برابر سانسور، امنیت و عدم تمرکز که صنعت بلاک چین بر پایه آن بنا شده‌است را به ارث ببرد.
در حال حاضر، پروژه‌های متاورس و پلتفرم‌های رسانه اجتماعی رمز ارزی زیادی در دست توسعه هستند و مزیت بزرگ فنی و اولیه‌ای نسبت به عرضه‌های دارای پشتوانه شرکتی دارند که باعث دموکراتیک و عمومی ماندن آنها می‌شود.
با این وجود، متصدیان تکنولوژی در نهایت با هدف هدایت توسعه متاورس و شکل‌دهی به آن مطابق تصورات خود، به دنبال تأثیرگذاری و اعمال قدرت بر زیرساخت‌های بلاک چین خواهند رفت. در هر حال، با توجه به پیش‌بینی رشد ترکیبی سالانه ۱۳٫۱ درصدی صنعت متاورس طی چند سال آینده و رشد ۳۲٫۴ درصدی برای حوزه فناوری بلاک چین حداقل تا سال ۲۰۲۵، انگیزه مالی قوی‌تری در متاورس وجود دارد.
توکن‌های غیرمثلی نیز نقش بنیادینی در دنیای متاورس ایفا کرده و مالکیت کامل کاراکترها، آیتم‌های کسب‌شده در داخل بازی و حتی زمین‌های مجازی را به کاربران می‌دهند. یک توکن غیرمثلی از یک ملک مجازی ۲۵۹ پارسلی (واحد شمارش قطعه زمین) در دیسنترالند اخیراً به قیمت بیش از ۹۰۰٬۰۰۰ دلار، بزرگترین فروش تاریخ تا کنون، فروش رفته‌است.
آیا متاورس فقط به بازی‌های مجازی ختم می‌شود؟
نه. هرچند ایده‌های فراوانی درباره اینکه متاورس چطور خواهد بود مطرح می‌شود اما در تمام این ایده‌ها هسته مرکزی ارتباط انسانی است.
اپلیکیشن ورک پلیس فیسبوک می‌خواهد به شکلی از جلسه‌های کاری برسد که در فضای واقعیت مجازی برگزار می‌شوند و شرکت‌کنندگان می‌توانند همچنان از کامپیوترهای واقعی خود استفاده کنند
اپلیکیشن واقعیت مجازی به نام وی آر چت کاملاً بر معاشرت و چت کردن در فضای واقعیت مجازی در اینترنت بدون هدف بخصوص و فقط به‌قصد آشنا شدن با افراد جدید متمرکزشده است.
آقای سوئینی در مصاحبه‌ای با واشنگتن‌پست گفت آینده‌ای را می‌بیند که در آن تولیدکنندگان اتومبیل جدیدترین مدل‌های خود را در متاورس تبلیغ خواهند کرد: “یک مدل مجازی از آخرین اتومبیلشان در این فضا قرار خواهند داد و شما می‌توانید برای امتحان یک با آن‌یک دور بزنید.”
شاید در آینده وقتی در فضای مجازی خرید می‌کنید، بتوانید اول لباس مجازی را امتحان کنید و بعد لباس واقعی را که به در خانه‌تان فرستاده خواهد شد، سفارش بدهید.
آیا تکنولوژی متاورس در حال حاضر وجود دارد؟
تکنولوژی واقعیت مجازی در سال‌های اخیر بسیار پیشرفت کرده است. باکیفیت‌ترین هد ست‌های واقعیت مجازی می‌توانند چشم انسان را به شکلی گول بزنند که اجسام سه‌بعدی درحالی‌که در دنیای مجازی بازی‌های حرکت می‌کنید کاملاً واقعی به نظر برسند. این ابزارها بسیار عمومی‌تر از قبل شده‌اند. در کریسمس سال ۲۰۲۰ هدست مارک اوکولوس کوئست ۲ یکی از پرطرفدارترین هدیه‌ها بود.
موج توجه و علاقه‌ای که به ان اف تی به وجود آمده است و راه قابل‌اطمینانی که برای ردگیری مالکیت کالاهای مجازی پیداشده است، می‌تواند تصویری از اینکه اقتصادی مجازی آینده چگونه کار خواهد کرد برایمان ترسیم کند.
دنیاهای مجازی پیشرفته‌تر آینده به اینترنت موبایل بهتر، قابل‌اعتمادتر و مداوم‌تری نیاز دارد. شاید فراگیر شدن اینترنت موبایل ۵ جی راه‌حل آن باشد.
مسیر کامل شدن متاورس در دست شرکت‌های بزرگ تکنولوژی است تا در دهه آینده و شاید کمی طولانی‌تر سرنوشت آن را مشخص کنند.
